Dlaczego "pieśni" a nie "piosenki"?
«Dlaczego mamy śpiewać "pieśni"? Mamy przecież tyle pięknych piosenek, którymi zachwycają się nie tylko ludzie młodzi, ale również dorośli»?
Takie pytania zadają nie tylko osoby, które rozpoczynają posługę w scholii, ale również uczestnicy liturgii. Aby odpowiedzieć na te pytania, warto na nowo przypomnieć sobie czym jest "Kościół", czym jest "liturgia" oraz czym jest śpiew w liturgii.
Czym jest "Kościół"?
Jeśli przypomnimy sobie treść Modlitw Eucharystycznych (szczególnie Kanonu Rzymskiego), to zauważymy, że każda z nich, w mniejszych lub większych stopniu, wyróżnia trzy wspólnoty tworzące Kościół.
- Pierwszą wspólnotę tworzą ludzie na czele z Papieżem i Biskupami. Jest to tzw. Kościół pielgrzymujący na ziemi, który my tworzymy.
- Drugą wspólnotę tworzą zmarli, którzy potrzebują jeszcze oczyszczenia, aby dostąpić pełni bliskości Boga. Jest to tzw. Kościół cierpiący.
- Trzecią wspólnotę stanowią aniołowie i święci, którzy na czele z naszym Panem Jezusem Chrystusem nieustannie wstawiają się za nami. Jest tzw. Kościół niebiański.
Czym jest "liturgia"?
Mając na uwadze owe trzy wspólnoty warto teraz przytoczyć takie oto zdanie z dokumentów Kościoła: "Sprawując Ofiarę eucharystyczną, najściślej jednoczymy się ze czcią oddawaną Bogu przez Kościół w niebie, wchodząc w święte obcowanie z Nim i czcząc pamięć przede wszystkim chwalebnej zawsze Dziewicy Maryi, a także świętego Józefa, świętych Apostołów i Męczenników oraz wszystkich Świętych".
Ofiara eucharystyczna jest więc uczestnictwem w jednoczeniu się owych trzech wspólnot tworzących Kościół. Z tego też powodu na przestrzeni wieków "Kościół pielgrzymujący na ziemi" nieustannie poszukiwał takich form kultu, które wyraźnie wskazywałyby na to, że liturgia to nie tylko spotkanie ludzi, którzy pragną wychwalać Boga. Poszukiwano takich form kultu, które wyraźnie wskazywałyby na to, że poprzez liturgię mamy dostęp do świata niebiańskiego. Nie jest więc przypadkiem, że zgromadzenie liturgiczne, osoba celebransa, służba liturgiczna, czas liturgiczny, przestrzeń, szaty, naczynia, sprzęty, wreszcie muzyka - wszystko to zapowiada inną rzeczywistość niż ta, w której toczy się nasza codzienność.
Czy istnieją przepisy liturgiczne określające dobór i charakter śpiewów liturgicznych?
W nauczaniu Kościoła znajdziemy w tym zakresie bardzo ścisłe przepisy. Muzyka jest integralną częścią liturgii, tzn. nie jest to tylko dodatek, ozdoba, wypełnienie chwili ciszy. Nie może to być więc śpiew jakikolwiek. Sam śpiew jest liturgią, dlatego musi się pokrywać z jej treścią i porządkiem. To jest podstawowy wyznacznik doboru pieśni. Przede wszystkim śpiew ma mieć charakter sakralny. Jest to pojęcie szerokie. Najkrócej mówiąc, chodzi o głębię, dostojność, ma w nich być niejako zapisana nieskończoność Pana Boga. W nauczaniu Kościoła znajdujemy zapis, że takie doświadczenie staje się naszym udziałem szczególnie wtedy, gdy liturgii towarzyszy chorał gregoriański. Z tego też powodu istnieje zachęta do odkrywania i używania w liturgii śpiewów gregoriańskich. Ostatecznie decyzję, co należy zaliczyć do zbioru pieśni liturgicznych, podejmuje episkopat danego kraju. Biskupi powołują w tym celu specjalne komisje, które wypowiadają się na temat tekstu i melodii.
Czym jest chorał gregoriański?
Nazwa pochodzi od papieża Grzegorza Wielkiego (+604). Jest to zestaw śpiewów, jakie na przestrzeni wieków powstały do liturgii Kościoła rzymsko-katolickiego. Definicja rzeczowa mówi, iż jest to "pierwszy i własny śpiew Kościoła rzymsko-katolickiego", a więc jest to coś, co jest naszą tożsamością, co odróżnia nas od innych Kościołów. Jeśli przynajmniej w jakimś stopniu znamy śpiew gregoriański, to zauważamy, że wiele pieśni w językach narodowych bezpośrednio bazuje na śpiewie gregoriańskim.
Czy piosenki nie posiadają żadnej wartości?
Piosenki o treściach religijnych mogą stać się skutecznym nośnikiem prawd Bożych i pomagać w modlitwie. Mogą również sprzyjać pogłębianiu jedności i miłości braterskiej. Jednak ze względu na to, że swoim stylem całkowicie, czy też w jakimś stopniu, zbliżone są do piosenek świeckich, nie nadają się do wykonywania ich w liturgii. Piosenki o treściach religijnych mogą więc znaleźć swoje służebne miejsce w katechezie, w spotkaniach modlitewnych, podczas pielgrzymek, podczas koncertów itp.
Mam nadzieję, że to krótkie przybliżenie motywów, jakimi kierują się biskupi, określając dobór i charakter śpiewów liturgicznych, pomoże nam zrozumieć, dlaczego w liturgii śpiewać mamy "pieśni" a nie "piosenki".
STATUT
- Cel ogólny
- własne uświęcenie
- Cel szczegółowy
- służba wspólnocie parafialnej poprzez odpowiedzialność za śpiew liturgiczny
- Realizacja celów:
- przygotowanie śpiewów oraz pogłębianie wiedzy z dziedziny liturgii
- formacja osobista (regularne korzystanie z sakramentu pokuty, troska o codzienną modlitwę)
- Program służby w Parafii:
- służba obowiązkowa:
- obecność i zaangażowanie podczas cotygodniowych spotkań formacyjnych
- uczestnictwo i śpiew podczas mszy św. w niedzielę
- służba dodatkowa:
- uczestnictwo i śpiew podczas mszy św. szkolnej
- uczestnictwo i śpiew podczas nabożeństw
- służba obowiązkowa: